ภิยฺโย วิกฺกมพาหุสฺส, ตโต ลีลาวติํ สติํ;

สห โภเคน ปาทาสิ, ตทา พนฺธุ หิเตรโตฯ

[51]

วิธาย เอวํ สชเน ชนินฺโท;

นิสฺเสสโต โภคสมปฺปิโต;

ทยาปโร ญาติชนาตมตฺถํ;

สมาจรี นีติปถานุรูปํฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

สํคหกรโณ นาม

สตฺตปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโท

อฏฺฐปญฺญาสติม ปริจฺเฉท

โลกสาสน สํคหกรโณ

[1]

วิจินิตฺวา กุลีเน โส, ชเน สพฺเพ สมาทิย;

สการกฺขาย โยเชสิ, ยถาจารํ มหีปติฯ

[2]

อุจฺจํ ปุลตฺถินคเร, ปาการํ การยี ถิรํ;

เนกโคปุรสํยุตฺตํ, ยุธากมฺมสุรญฺชิตํฯ

[3]

สมนฺตายตวิตฺถิณฺณ-คมฺภีรปริขายุตํ;

อุจฺจปตฺถณฺฑิโลเปตํ, ทุปฺปธํสมราติหิฯ

[4]

อุปสมฺปทกมฺมสฺส, คณปูรกภิกฺขูนํ;

อปฺปโหเนกภาเวน, สาสนฐิติมานโสฯ

[5]

อนุรุทฺธนรินฺทสฺส, สหายสฺสาถ สนฺติกํ;

รามญฺญวิสยํ ทูเต, เปเสตฺวา สหปาภเตฯ

[6]

ตโต อาณาปยิตฺวาน, ปิฏกตฺตยปารเค;

โส สีลาทิคุณาวาเส, ภิกฺขโว เถรสมฺมเตฯ

[7]

เต อุฬาราหิ ปูชาหิ, ปูชยิตฺวา นริสฺสโร;

ปพฺพชฺชา อุปสมฺปตฺติ, การยิตฺวา อเนกโสฯ

[8]

ปิฏกตฺตยญฺจ พหุโส, กถาเปตฺวา สวณฺณนํ;

ลงฺกาโย’สกฺกมานํ โส, โชตยี ชินสาสนํฯ

[9]

ปุตตฺถินครสฺสนฺโต , ปเทสสฺมิํ ตหิํ ตหิํ;

วิหาเร การยิตฺวาน, พหุเก สุมโนหเรฯ

[10]

ภิกฺขโว ตตฺถ วาเสตฺวา, นิกายตฺตยวาสิโน;

ปจฺจเยหิ อุฬาเรหิ, สนฺตปฺเปสิ จตูหิปิฯ

[11]

ผลิกตฺถมฺภกจารุ-ปาการปริขายุตํ;

ปญฺจภูมกปาสาท-ปวเร โน’ปโสภิตํฯ

[12]

สมสนฺตา วาสปนฺตีหิ, สุภาหิ สุวิราชิตํ;

นิรกิณฺณมสมฺพาธ วรภาสุร โคปุรํฯ

[13]

วิหารํ การยิตฺวาน, วตฺถุตฺตยปรายโน;

นิกายตฺตยวาสิสฺส, ภิกฺขุสงฺฆสฺส’ทาสิโสฯ

[14]

สงฺฆสฺส ปากวฏฺฏตฺถํ, รฏฺฐํ ทตฺวา’ฬิสารกํ;

สกลํ สนฺนิวาสีหิ, เนตฺติเกหิ สเหว โสฯ

[15]

เนกสตานิภิกฺขูนํ, วาสยิตฺวาน ตตฺถ โส;

สตตํ สมฺปวตฺเตสิ, อุฬารํ จตุปจฺจยํฯ

[16]

ทาฏฺฐาธาตุฆรํจารุ, การยิตฺวา มหารหํ;

ทาฐาธาตุสฺส นิจฺจํ โส, มหามหมการยิฯ

[17]

คณสงฺคณิกา’เปโต, โปตฺถกํ ธมฺมสงฺคณิํ;

ปริวตฺเตสิ โสปาโต, สุนฺทเร ธมฺมมนฺทิเรฯ

[18]

นจฺจาทิคนฺธมาลาทิ-เนกปูชมฺปวตฺติย;

สีเรน สทฺธาสมฺพนฺโธ, สมฺพุทฺธมภิวนฺทติฯ

[19]

ชมฺพุทีปาคเต จาค, สูโร โส ภุวิริสูรโย;

ตปฺเปสิ ธนทาเนน, ทานิเยเนก โส วิภูฯ

[20]

สทฺธมฺมกถิกานํ โส, ปูชา กตฺวาน เนกโส;

เทสาเปสิจ สทฺธมฺมํ, สทาธมฺมคุเณ รโตฯ

[21]

ติกฺขตฺตุํ โส ตุลาภาร-ทานํ ทิเนสุ ทาปยิ;

อุโปสถํ โวปวสิ, สุวิสุทฺธมุโปสเถฯ

[22]

อทา ทณฺฑิสฺสรํ ทาน-มนุสํวจฺฉรํ วิภู;

ปิฏกตฺตยํ ลิขาเปตฺวา, ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทาปยิฯ

[23]

มหคฺฆมณิมุตฺตาทิ-รตนานิ สเปสิย;

ชมฺพุทีเป มหาโพธิํ-เนกกฺขตฺตุม ปูชยิฯ

[24]

กณฺณาฏภูมิปาเลน, โจฬรญฺญา จ เปสิตา;

ทูตามหนฺตมาทาย, ปณฺณาการมิธาคตาฯ

[25]

อทฺทสํสุ มหีปาลํ, ตโต โส ตุฏฺฐมานโส;

เตสํ อุภินฺนํ ทูตานํ, กตฺตพฺพํ สาธุการิยฯ

[26]

เตสุ อาโท’ว กณฺณาฏ-ทูเตหิ สห เปสิย;

ทูเต สกีเย กณฺณาฏ-นิกฏํ สารปาภเตฯ

[27]

อตฺตโน วิสยํ ปตฺเต, โจโฬ สีหฬ ทูตเก;

สหสา กณฺณนาสาสุ, ปาปยิํสุ วิรูปตํฯ

[28]

สมฺปตฺตวิปฺปการาเก, อิธาคนฺตฺวาน ราชิโน;

กถยิํสุ ตทา สพฺพํ, โจเฬน กตมตฺตนิฯ

[29]

อุทฺทิปิตาภิมาโน โส, สกลามจฺจมชฺฌโค;

อวฺหาย ทมิเฬ ทูเต, อิติ โจฬสฺส สนฺทิสิฯ

[30]

เสนํ วินา’ว เอกสฺมิํ, ทีเป มชฺเฌ มหณฺณเว;

พาหาพลปริกฺขาวา, โหตุโน ทฺวนฺทยุทฺธโตฯ

[31]

พลํ สนฺนยฺห สกลํ, รชฺเช ตุยฺหํ มมา’ถ วา;

ตวา’ภิมต โทสมฺหิ, สงฺคาโม วา กรียตํฯ

[32]

มยา วุตฺตกฺกเมเนว, วตฺตพฺโพ โว ชนาธิโป;

อิติ วตฺวาน เต ทูเต, อิตฺถลงฺการ มณฺฑิเตฯ

[33]

วิสฺสชฺชิย ลหุํโจฬ-มหีปาลสฺส สนฺติกํ;

ตโต เสนงฺคมาทาย, อนุราธ ปุรํ คมิฯ

[34]

มตฺติกาวาฏติตฺเถ จ, มหาติตฺเถ จ เปสยี;

โจฬรฏฺฐํ’ว คนฺตฺวาน, ยุชฺฌิตุํ ทฺเว จมูปติฯ

[35]

สชฺชนฺเตสุ จมูเปสุ, นาวาปาเถยฺยกานิ จ;

ยุทฺธตฺถาย พลํ โจฬ-รฏฺฐเปสนการณาฯ

[36]

ตทา ติํสติเม วสฺเส, เวฬกฺการสนามกา;

พลกายา ตหิํคนฺตุ-มนิจฺฉนฺตา วิโรธิโนฯ

[37]

มาเรตฺวาน อุโภ เสนา-นาเถ มตฺตคชาวิย;

สมนฺตโต วิลุมฺปิํสุ, ปุลตฺถิปุรมุทฺธตาฯ

[38]

ปุตฺเตหิ ตีหิ สหิตํ, ราชิโน จ กณียสิํ;

คณิตฺวา สหสา ราช-ปาสาทํ จาปิ ฌาปยุํฯ

[39]

ราชา นิกฺขมฺม ขิปฺปํ โส, คนฺตฺวา ทกฺขิณปสฺสกํ;

เสเล วาตคิริวฺหสฺมิํ, สารํ ภณฺฑํ ฐปาปิยฯ

[40]

วีรพาหุปราเชน, สีหวิกฺกมสาลินา;

มหตา จ พโลเฆน, สมนฺตา ปริวาริโตฯ

[41]

ปุลตฺถิปุรมาคมฺม, วตฺเตนฺโต ทารุณํ รณํ;

ปลาเปสิ ขเณเนว, พลกาเย สมาคเตฯ

[42]

มาริตาน จมูปาน-มฏฺฐิสงฺฆาฏธิฏฺฐิตํ;

ปริกฺขิปิตฺวา จิตกํ, เวริภูเต พลาธิเปฯ

[43]

พนฺธยิตฺวาน ขาณุมฺหิ, ปจฺฉา พาหํ สุพนฺธนํ;

ปริโต วิปฺผุรนฺตีหิ, อคฺคิชาลาหิ ฌาปยิฯ

[44]

ฆาเตตฺวา ตตฺถ มานีตํ, คามานิ ธรณีปติ;

อกาสิ ลงฺกาวสุธํ, สพฺพถา วีตกณฺฏกํฯ

[45]

ยุชฺฌิตุํ สห โจเฬน, ราชา อตฺตกตาวธิํ;

อนติกฺกมฺม โส ปญฺจ-จตฺตาลีสมฺหิ วจฺฉเรฯ

[46]

สนฺนทฺธํ พลมาทาย, คนฺตฺวา สาครปฏฺฏนํ;

ตสฺสาภิคมนํ ปสฺสํ, กญฺจิกาลํ ตหิํ วสํฯ

[47]

อนาคตตฺตา โจฬสฺส, ตสฺส ทูเต วิสฺสชฺชิย;

ปุนาคนฺตฺวา วสีราชา, ปุลตฺถินคเร จิรํฯ

[48]

มหาเหฬิ สเรหรุ, มหาทตฺติกนามิกา;

กฏุนฺนรูปณฺฑวาปี, กลฺลคลฺลิก นามิกาฯ

[49]

เอรณฺเฑคลฺลวาปี จ, ทีฆวตฺถุกวาปิกา;

มณฺฑวาฏกวาปี, จ, กิตฺตคฺคโพธิปพฺพตาฯ

[50]

วลาหสฺส มหาทารุ, คลฺลกุมฺภีลโสพฺภกา;

ปตฺตปาสาณวาปี จ, วาปี จ กาณนามิกาฯ

[51]

เอตา จญฺญา จ โส ฉินฺน-มริยาทา วาปิโย พหู;

พนฺธาเปสิ สทาทีน-สตฺเต พทฺธ หิตาสโยฯ

[52]

ภูมินฺโท กนฺทรา-คงฺคา-นทีสุ จ ตหิํ ตหิํ;

สุภิกฺขํ การยี รฏฺฐํ, พนฺเธตฺวา’วรณานิ โสฯ

[53]

วิหารา’ภยจาริตฺต-เภทินิํ มหิสํสก;

ปริหาเร สพฺพโสจฺฉิชฺช-คาหยิตฺวา คลมฺหิ ตํฯ

[54]

ปุรมฺภา พหิ กาเรตฺวา, มหาสงฺฆํ ขมาปิย;

ปกาเสสิ จ โลกสฺส, สงฺฆคารวมตฺตโนฯ

[56]

มหาคาเม นิกายานํ, ติตเย โจฬนาสิเต;

ธาตุคพฺเภ จ พนฺเธสิ, ถูปารามทฺวเย’ปิ จฯ

[57]

มาตุยา’ฬาหณฐาเน, ตเถว ปิตุโนปิ จ;

อกา ปญฺจ มหาวาเส, ตถา พุทลวิฏฺฐิยํฯ

[58]

ปณฺฑวาปี จ ปาฐีโน, รกฺขเจติยปพฺพโต;

ตเถว มณฺฑลคิริ-มธุตฺถลวิหารโกฯ

[59]

อุรุเวลวฺหโย เทว-นคเร จ วิหารโก;

มหิยงฺคณวิหาโร จ, สีตลคฺคามเลณกํฯ

[60]

ชมฺพุโกลวิหาโร จ, ตเถว คิริกณฺฑโก;

กุรุนฺทิยวิหาโร จ, ชมฺพุโกลกเลณกํฯ

[61]

ภลฺลาตกวิหาโร จ, ตเถว ปรคามโก;

กาสคลฺลวฺหโย จนฺท-คิริวฺหย วิหารโกฯ

[62]

เวลคามวิหาโร จ, มหาเสนวฺหคามโก;

วิหาโร จา’นุราธมฺหิ, ปุเร โพธิฆรํ ตถาฯ

[63]

อิจฺเจวมาทโยเนเก, วิหาเร จ พหู วิภู;

ปฏิสงฺขริชิณฺเณ โส, คาเม จา’ทา วิสุํ วิสุํฯ

[64]

สมนฺตกูฏ เสลตฺถํ, มุนินฺทปทลญฺชนํ;

ปณมตฺถาย คจฺฉนฺตา, มนุสฺสา ทุคฺคมญฺชเสฯ

[65]

สพฺเพ มา กิลมนฺตู’ติ, ทานวฏฺฏาย ทาปยิ;

สาลิกฺเขตฺตาทิสมฺปนฺนํ, คิลีมลยนามกํฯ

[66]

กทลีคามมคฺเค จ, หูวรฬญฺชเส ตถา;

คาเม ทตฺวาน ปจฺเจกํ, สาลาโย จาปิ การยิฯ

[67]

อนาคเต ตํ ภูปาลา, มา คณฺหนฺตู’ติ เลขิย;

อกฺขรานิ สิลาถมฺเภ, ปติฏฺฐาเปสิ ภูมิโปฯ

[68]

คามํ อนฺตรวิฏฺฐิญฺจ, ตถา สงฺฆาฏคามกํ;

สิริมณฺฑคลารามญฺจ, อทาโส ลาภวาสินํฯ

[69]

วนชีวกภิกฺขูน-มทา โส จตุปจฺจเย;

พนฺธูนมฺปิ จ โส เตสํ, โภคคาเม ปทาปยิฯ

[70]

ปาวารคฺคิกปลฺลานิ, วิวิเธ โอสเธปิ จ;

สีเต อุตุมฺหิ พหุโส, ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทาปยิฯ

[71]

อทา สพฺพปริกฺขาเร, ปริกฺขาเร ตถาตฺถ โส;

เนกวาเรสุ สกฺกจฺจํ, ภิกฺขุสงฺฆสฺส พุทฺธิมาฯ

[72]

สงฺฆสฺส ปากวฏฺฏตฺถํ, ภิกฺขูนํ ลาภวาสินํ;

เวยฺยาวจฺจกรานญฺจ, ปูเชตุํ เจติยาทิกํฯ

[73]

ปทินฺนา ปุพฺพราชูหิ, เย คามา โรหเณ พหู;

เตปิ สพฺเพ อนูเน โส, ยถาปุพฺพํ ฐเปสิ จฯ

[74]

อทาสิ ปิฐสปฺปีน-มุสเภ พลิโน พหิ;

ภตฺตํ จา’ทาสิ โส กาก โสณาทีนํ ทยาปโรฯ

[75]

อทาสิเนกตา เวยฺย-การกานํ มหากวี;

สทฺธิํ ปเวณิคาเมหิ, วิตฺตชาตมนปฺปกํฯ

[76]

ราชามจฺจาทิปุตฺตานํ, สิโลเก รจิเต สุณํ;

ยถานุรูปํ ปาทาสิ, ธนํ เตสํ กวิสฺสโรฯ

[77]

อนฺธานํ ปงฺคุลานญฺจ, คาเม จา’ทา วิสุํ วิสุํ;

นานาเทวกุลานญฺจ, ทินฺนํ ปุพฺพํ น หาปยิฯ

[78]

ปตฺติ โว โส กุลิตฺถีน-มนาถานํ ยถารหํ;

วิธวานมทาคาเม, ภตฺตอจฺฉาทนานิ จฯ

[79]

ราชา สีหฬกา เวยฺย-กรเณ โส มหาปติ;

อคฺโค สีหฬกาเวยฺย-การกานมโหสิ จฯ

[80]

สุเภ พทฺธาทโร พทฺธ คุณวฺหย วิหารเก;

พนฺเธสิ อุปราชา โส, เจติยํ โจฬนาสิตํฯ

[81]

มุตฺตจาคี ตโต ตสฺส, วิหารปวรสฺส โส;

ทตฺวา คามวเร นิจฺจํ, ปูชาโย สมฺปวตฺตยิฯ

[82]

โสว ตสฺส วิหารสฺส, อุปจารวนนฺติเก;

พนฺธาเปสิ มหาวาปิํ, ถีรีภูตมโหทกํฯ

[83]

กปฺปูรมูลายตเน , รญฺโญ ธีตา ยโสธรา;

อกาเรสิ ถิรํ รมฺมํ, มหนฺตํ ปฏิมาฆรํฯ

[84]

เสลนฺตรสมูหสฺมิํ, ราชิโน ราชิโน สกา;

กาเรสิ จารุปาสาทํ, ปสาทาวหมุคฺคตํฯ

[85]

ตทา เนเก จ สจิวา, ตสฺโส โรธชนาปิ จ;

สมาจินิํสุ ปุญฺญานิ, อเนกานิ อเนกโสฯ

[86]

เอวํ สมนุสาสนฺเต, ลํกํ ลํกา นริสฺสเร;

อุปราชา วสํนีโต, วินีโต เฆรมจฺจุนาฯ

[87]

ตสฺส กตฺตพฺพกิจฺจานิ, สกลานิ สมาปิย;

ชยพาหุสฺโสปรชฺชํ, ภิกฺขูนํ มติยา อทาฯ

[88]

อถาทิปาทปทวิํ, ทตฺวา วิกฺกมพาหุโน;

คชพาหู’ติ วิทิเต, ตสฺส ชาเต สุเต ตโตฯ

[89]

มหามจฺเจหิ มนฺเตตฺวา, ราชาปุตฺตหิตตฺถิโก;

โรหณํ กสิณํ ทตฺวา, ตหิํ วาสาย เปสยิฯ

[90]

ตโต โส ตตฺถ คนฺตฺวาน, มหานาคหุลํ ปุรํ;

ราชธานิํ กริตฺวาน, ตตฺถ วาสมกปฺปยีฯ

[91]

เอวํ ปญฺญาสวสฺสานิ’ห วิชยภุโช วตฺตยิตฺวาน สมฺมา,

อาณาจกฺกํ ชนินฺโท ปฺยปคตขลนํ เอส ปญฺจาธิกานิ;

วฑฺเฒตฺวา สาสนํ ตํ ขลทมิฬภโย ปทฺทุตญฺจาปิโลกํ,

สคฺคํ โลกํ สปุญฺญปฺปภวมุรุผลํ ปสฺสิตุํ จา’รุ โรหฯ

สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

โลกสาสนสํคหกรโณ นาม

อฏฺฐปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโท

เอกูนสฏฺฐิม ปริจฺเฉท